Vajina bölgesinin iki tarafında bulunan iki adet beze Bartholin bezi adı verilir. Bu bezler gözle görülmez ve elle hissedilmesi de zordur. Ortalama 1 cm büyüklüğe sahiptir. İnce bir kanal sayesinde kızlık zarının önüne açılmaktadır. Ergenlik döneminden itibaren salgı üretme görevi görürler.  Bartholin bezlerinin temel görevi cinsel ilişki sırasında salgılama yaparak penisin vajinaya girmesini kolaylaştırma ve cinsel ilişkide yaşanacak ağrı hissini ortadan kaldırmaktır. Ayrıca cinsel uyarılmayı da arttırmaktadır.

Bartholin kisti; Bartholin bezlerinin açıklıklarının tıkanarak sıvının bezin içine dönmesi sonucu ortaya çıkan ağrısız şişliktir. Kist olan bölgedeki sıvının enfekte olması durumunda iltihaplı olan dokuyla çevrili bir irin koleksiyonu da gelişebilir. Bu kistin tedavisi kist büyüklüğü, acı verme durumu ve enfekte olma durumuna göre değişir.

Bartholin bezinin giriş kısmı belirli sebeplerle tıkanabilir. Tıkanmanın sebebi çoğunlukla bakteri enfeksiyonlarıdır.  Bu durumda bezden salgılanan dokular vajen girişinde bulunan alana akamamaktadır. Bu durumda salgılar bez içinde birikerek kiste sebep olur. Kist içinde bulunan sıvı iltihaplandığında apse ortaya çıkar.

Bartholin kisti belirtileri nelerdir?

Boyutu küçük olan bir kist oluşumu söz konusuysa fark etmek zor olur. Bu durumda belirti görülmez. Kist büyüdüğünde vajinal açıklığın yakın kısmında yumru ya da kitle hissettirebilir. Ancak kist ağrısızdır. Sadece hassasiyet vardır. Kistin tam gelişmiş enfeksiyonu birkaç gün sonra anlaşılabilir. Bartholin kisti belirtileri şu şekildedir;

• Dış dudaklarda büyüme gösteren tek taraflı ya da iki taraflı şişlik
• Vajinal açıklık çevresinde hassasiyet ya da ağrılı bir yumru
• Yürüme ya da oturma sırasında rahatsız olma
• Cinsel ilişki sırasında ağrı yaşama
• Ateşin yükselmesi gibi durumlardır.

Apse oluşması durumunda kızarıklık, ısı artışı, hassasiyet ve şiddetli ağrı görülür. Ayrıca vajina girişinde damar atar gibi zonklama hissi yaratabilir. Apse genel olarak vajinanın tek tarafında görülür. İki taraflı şişlik çok nadir görülen bir durumdur. Vajina açıklığı bölgesine yakın olan, birkaç günlük öz bakım sürecinden sonra geçmeyen yumrulu bir ağrı varsa doktorunuza başvurmanız gerekiyor. Ağrının şiddeti arttıysa da bir uzmana görünmelisiniz.  40 yaş üstü kadınlar vajinal açıklık yakınında yeni bir yumru fark ettiğinde doktora başvurabilirler.

Bartholin kisti nasıl oluşur?

Bertholin bezindeki salgı kanallarında tıkanıklık olursa içeride sıvı birikimi kiste yol açar. Kist içindeki sıvı apse haline de gelebilir.  Bartholin salgı kanalı içinde tıkanıklığın sebebini ortaya koyan bilimsel bir araştırma yoktur. Ancak daha önce geçirilen cerrahi işlemler risk faktörü olarak görülmektedir. Buna rağmen hastaların önemli bir bölümünün geçmişte operasyon geçirme durumu söz konusu değil.

Bartholin apsesinden alınmış olan kültür örneklerinde bel soğukluğu en çok görülen mikroorganizma olarak karşımıza çıkar.  Ayrıca Klamidya ve tuvalet temizliğinin iyi yapılmadığı durumlarda bağırsaklardan bulaşma şansı olan E.Coli bakterisi de ortaya çıkmaktadır. Uzmanlar Gonore ve Klamidya görülmesi sebebiyle bartholin kisti oluşumunun cinsel yolla bulaşan hastalıklar sebebiyle gerçekleştiği ihtimali üzerinde duruyor.

Günümüzde Bartholin kistini önlemede bir teknik yoktur.  Çiftlerin cinsel ilişki sırasında güvenlik önlemleri alması ve hijyenlerine dikkat etmeleri apsenin ortaya çıkmasını engelleyecek seçenekler olabilir.

Bartholin kisti teşhisi nasıl yapılır?

Bartholin kisti teşhisi için çeşitli yöntemler tercih edilmektedir.  Doktorlar öncelikle hastanın tıbbi geçmişini sorguluyor. Bunun dışında  pelvik muayene de gerçekleştirilebilir. Cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olup olmadığına bakmak adına da vajina ve serviksten salgı örneği alınmaktadır.

40 yaş üzeri kişilerde ve postmenopozal kişilerde kanserli hücrelerin kontrolü için biyopsi testi yapılır. Bartholin kisti kansere de yol açabilir. Böyle bir şüphe olması durumunda kadın üreme sistemleri konusunda uzman bir jinekolog muayenesi daha doğru olacaktır.

Bartholin kistinin tedavisi nasıl yapılır?

Bartholin kisti tedavisi hastanın durumuna göre değişiklik gösterir. Kist küçük bir boyuttaysa ve hastanın bir şikayeti yoksa tedavi seçeneği üzerinde durulmaz. Menopoz döneminde bulunan kadınlar için biyopsi yapılması gerekir. Belirtilerin ortaya çıkmadığı küçük boyuta sahip kistlerde ılık banyo yapma, şişlik olan bölgeye ılık kompleks uygulama ve ağrı durumunda ağrı kesici içme durumu söz konusudur. Kistin apseye dönüşmesi durumunda belirtiler artar. Bu durumda doktor antibiyotik tedavisi verebilir. Genel olarak bartholin kisti tedavisi şu yöntemlerle yapılır;

• Oturma Banyosu

Kist doktorunuz tarafından riskli görülmediyse birkaç gün boyunca küvete ılık su doldurarak 15 dakika kadar oturabilirsiniz. Kist küçük ve enfekteyse bu yöntemlerle yırtılarak boşalabilir.

• Cerrahi Drenaj

Enfekte olan büyük çapa sahip kistleri boşaltmak için ameliyat uygulanabilir.  Lokal anestezi ya da sedasyon anestezi ile yapılan bir operasyon yapılır.  Doktor kist bölgesine bir kesi yaparak boşalmasını sağlar.  Kesi içine küçük bir lastik tüp yerleştirir.  Daha sonra kesiyi açık tutma ve tam drenaj için katater 1.5 ay kadar kalır.

• Antibiyotik Tedavisi

Bartholin kisti enfekte olması durumunda yada testler sonucunda cinsel yolla bulaşan enfeksiyon sebebiyle oluştuysa antibiyotik kullanılabilir.  Apse sorun olmadan boşaltılırsa antibiyotik tedavisi uygulanmayabilir.

• Marsupializasyon Tedavisi

Cerrahi drenaj sonucunda boşaltılan kist tekrar oluşabilir.  Bu durumda kesecilik prosedürü ile tedavi yapılabilir. 6 milimetreden kısa olacak kalıcı bir açıklık için drenaj kesisinin iki tarafına dikişler yerleştirir. Sonrasında birkaç gün boyunca drenaji desteklemek ve yeniden oluşmasına engel olmak adına katater yerleştirmeyi seçebilir.