Erkek Kısırlığında Sperm DNA Hasarı
Sperm kalitesi, çoğu durumda erkek kısırlığının başlıca etkenidir. Spermin hacmi, konsantrasyonu, motilitesi ve morfolojisi rutin semen analizinin bir parçası olarak infertilite merkezlerinde değerlendirilen en önemli parametrelerdir. Sağlıklı bir embriyo ve fetal gelişim için DNA aktarımının da sağlam olması gerekmektedir. Erkek veya kadın üreme hücrelerinin DNA’sında mevcut olan her türlü hasar, üreme sürecinin olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Bu sebeple, erkek kısırlığında sperm DNA hasarı detaylı bir şekilde incelenmelidir.
Sağlıklı bir sperm nasıl olmalıdır?
Sperm, erkek DNA’sını kadının yumurta hücresine aktarmak için tasarlanmış hücrelerdir. Sağlıklı bir spermin yapısı karmaşıktır. Üreme için, hızlı bir şekilde yüzebilen ve yumurta hücresine ulaştığında yumurtayı nasıl dölleyeceğini bilen çok sayıda sperm hücresi gereklidir. Ayrıca, spermin sağlıklı bir embriyo oluşturması için kaliteli DNA içermesi gerekir. Spermler hassastır, miktarları ve kaliteleri çeşitli tıbbi problemlerden ve yaşam tarzı faktörlerinden etkilenebilir. Ancak, en iyi özellikleri yaklaşık üç ayda bir yenilenebilmesidir. Böylece, basit yaşam tarzı değişiklikleri spermin miktarını ve kalitesini artırmaya yardımcı olabilir.
Spermdeki genetik materyalin bütünlüğü, başarılı döllenme ve normal embriyo gelişimi için çok önemlidir. Sperm DNA fragmantasyonu, sperm içindeki anormal genetik materyali belirtmek için kullanılan bir terimdir ve erkeklerde kısırlığa neden olabilir. Sperm konsantrasyonu, hareketlilik analizi ve morfoloji değerlendirmesi için yapılan geleneksel bir semen analizi, spermi moleküler seviyede değerlendiremediği için, mevcut olan herhangi bir DNA hasarını tespit edememektedir.
Bu içeriğimize bakmanızda fayda var: https://www.havvaagargun.com/erkekte-kisirlik-nedenleri-belirtileri-nelerdir-tedavisi-var-midir/
Sperm DNA hasarı nedir?
Bir sperm hücresinin en önemli işlevi, içerdiği DNA bilgilerini döllendiği yumurta hücresine iletmektir. Her iki ebeveynden aktarılan DNA, çocuğun genetik planını sağlayacaktır. Fakat bazı sperm hücrelerinin henüz gelişme aşamasındayken içerdikleri DNA kolayca zarar görebilir. Sperm DNA’sında oluşan hasar çoğunlukla yumurta ile onarılabilse de, aşırı hasar varsa veya yumurta en iyi kalitede değilse başarılı bir döllenme gerçekleşmeyebilir. Döllenme başarılı olsa dahi, DNA hasarlarıyla oluşan gebelikler oldukça yüksek risk altındadır.
Sperm DNA hasarı neden oluşur?
Sperm DNA fragmantasyonunun temel nedenleri şöyledir:
- Enfeksiyon,
- Yüksek ateş,
- Yüksek testis sıcaklığı,
- Rekreasyonel ilaçlar,
- Sigara ve alkol bağımlılığı,
- Stres,
- Sağlıksız beslenme,
- Çevresel ve mesleki toksinler,
- Gelişmiş kronolojik yaş,
- Varikosel
Sperm DNA hasarının sonuçları nelerdir?
Sperm hücrelerinde DNA hasarının bulunması açıklanamayan kısırlık, yetersiz embriyo gelişimi, kötü blastosist gelişimi, olumsuz sonuçlanmış birden fazla infertilite tedavileri, tekrarlayan düşük, kötü semen parametreleri gibi istenmeyen sonuçlara yol açabilir.
Sperm DNA hasarı nasıl teşhis edilir?
Sperm DNA hasarını teşhis etmenin tek yöntemi, DNA bütünlüğü için tanısal bir test yapmaktır. Daha önce rutin bir semen analizi yapılmış olsa bile, DNA bütünlüğü testi spermin kalitesi hakkında daha fazla bilgi verebilir. Bunun nedeni, DNA hasarına her zaman azalmış hareketlilik, konsantrasyon veya anormal morfolojinin eşlik etmemesidir. Spermlerdeki DNA hasarını tespit edebilmek üzere geliştirilmiş tetkikler, DNA fragmantasyon testi veya sperm DNA hasar testi olarak tanımlanmaktadır.
Sperm DNA hasarı testi nasıl yapılır?
Sperm DNA hasarını ölçmek için birçok test geliştirilmiştir. Ancak hepsi farklı prosedürler kullanır ve farklı ölçüm standartları ile sonuçlanır. Sperm kromatin yapısı testi (SCSA) en yaygın kullanılan yöntemdir. Spermin kimyasal bir boya ile işlenmesini içerir. Hasarlı DNA’ya sahip olan spermler kırmızıya, normal DNA’lı spermler ise yeşile döner.
Daha sonra numune, parçalanma indeksini (DFI) bulmak için yeşilden kırmızıya sperm hücresi oranını kategorize eden ve yaklaşık 5000 sperm hücresi okuyan özel bir yazılımlı makineden geçirilir. SCSA testinin, daha önce kısırlık için hiçbir açıklaması olmayan çiftlerin %20’sinde hasarı tespit etmesi mümkündür.
Sperm DNA hasar testi sonucu kaç olmalı?
SCSA testi, sperm hücrelerinin DNA parçalanma indeksini ölçer. Sonuç ise genellikle sperm oksidatif stresin neden olduğu, ölçülebilir DNA iplik kopmaları içeren sperm hücrelerinin yüzdesini gösterir. Sperm kalitesi %DFI oranına göre kategorize edilir:
- ≤15% DFI: DNA bütünlüğü mükemmel ile iyi spermler.
- >% 15 – <% 25 DFI: DNA bütünlüğü iyi olan spermler.
- ≥25 ile% 50 arası DFI: DNA bütünlüğü zayıf olan spermler.
- ≥50% DFI: DNA Bütünlüğü çok kötü olan spermler.
SCSA testi %25’in üzerinde olan erkeklerde aşılama tedavisi yetersiz kalacağından, en yüksek başarı için doğrudan tüp bebek tedavisi veya mikroenjeksiyon önerilmektedir.
Sperm DNA hasarı tedavi edilir mi?
Spermlerdeki DNA hasarı, nedene bağlı olarak tedavi edilebilir. Hasar, serbest radikallerden kaynaklanıyorsa oksidatif strese karşı korunmak için yaşam tarzı ve beslenme düzeninde yapılan değişiklikler, DNA parçalanma seviyelerini azaltmaya yardımcı olabilir.
Diğer tedavi seçenekleri ise şunlardır:
- Bir enfeksiyonun mevcut olması halinde antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
- Varikosel durumunda yapılacak cerrahi müdahaleler, varikosel ile birlikte DNA hasarını düzeltebilir.
- Bazı durumlarda testiküler spermler, ejaküle edilmiş spermlerden daha iyi bir DNA bütünlüğüne sahip olabilir. Spermlerin testiküler aspirasyon ile elde edilmesi DNA hasarından koruyabilir.
Yorumlar