HPV Tiplemesi ve HPV Aşısı

Rahim ağzı kanseri, her yıl binlerce kadını olumsuz etkileyen ciddi bir hastalıktır. Özellikle az gelişmiş ülkelerde daha sık rastlanan bu kanser vakalarının neredeyse tümü, insan papilloma virüsü olarak bilinen HPV enfeksiyonundan kaynaklanmaktadır. Düzenli jinekolojik tarama, tetkikler ve aşıyla HPV enfeksiyonları önlenebilir, tedavi edilebilir. Cinsel olarak aktif olan bireylerde HPV tiplemesi ve HPV aşısı ile gelecekte yaşanması muhtemel olan problemlerin önüne geçilebilir.

HPV nedir, türleri nelerdir?

HPV, cinsel yolla bulaşan en yaygın enfeksiyondur ve rahim ağzı kanserinin en önemli etkenidir. 150’den fazla ilgili virüsten oluşan bir gruptur. Her HPV virüsüne, HPV türünü belirtmek için bir sayı verilir. Papilloma virüsü denilmesinin nedeni, bazı HPV tiplerinin kanserli olmayan papillomalara (siğiller) neden olmasıdır. Ancak bazı HPV türleri rahim boynu kanserleri (vajinanın üstündeki rahim tabanı), vajina, vulva, penis, anüs dahil olmak üzere kanserlere yol açabilmektedir.

Mutlaka okuyun: Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar

HPV’ler, sadece yassı epitelyal hücreler olarak adlandırılan belirli hücrelerde yaşar. Bu hücreler vajina, penis, ağız, boğaz, iç göz kapakları, nefes borusu gibi cildin nemli yüzeylerde bulunur. Oluşum yerine göre gruplanan HPV türleri şöyledir:

• Kutanöz (cilt) HPV:

Çoğu HPV türü kollar, göğüs, eller ve ayaklar gibi cilt üzerinde siğillere neden olurlar.

• Mukozal (genital) HPV:

Genital yüzeylerdeki hücrelerde istila eden ve yaşayan virüslerdir. Sıklıkla anal ve genital bölgeyi etkiler; ayrıca ağız ve boğazın astarını da enfekte edebilir. Mukozal HPV, ciltte veya vücudun diğer kısımlarında büyümez.

• Düşük riskli mukozal HPV:

Siğillere ve nadiren kansere neden olan HPV tiplerine düşük riskli denir. Düşük riskli genital HPV enfeksiyonu, hem erkeklerin hem de kadınların cinsel organlarında ve anüsünde karnabahar şeklindeki siğillere neden olabilir.

• Yüksek riskli mukozal HPV:

Kansere neden olabilecek HPV tipleridir. Hem erkeklerde hem de kadınlarda belirli kanserlerle bağlantılıdır.

HPV nasıl bulaşır?

HPV, çok yaygın bir virüstür. Cinsel temasta bulunan insanların çoğu, hayatlarının bir döneminde en az bir tür genital HPV ile karşı karşıya kalmaktadır. Yaşamları boyunca yalnızca bir kişiyle cinsel ilişkide bulunan insanlara dahi geçebilmektedir. Çoğu insanda, enfeksiyon vücut tarafından kendi kendine temizlenir. Ancak, bazı durumlarda enfeksiyon kronikleşir ve zamanla kansere neden olabilir.

HPV; vajinal, oral veya anal cinsel aktivite sırasında cilde doğrudan temas yoluyla yayılır. Enfekte kişinin görünür bir belirti veya semptomu olmasa bile bulaşabilir. Tuvalet paylaşımı, sarılma, el ele tutuşma, kıyafet paylaşımı, kan veya vücut sıvıları gibi durumlar HPV’ye yol açmaz. Bir kişiye aynı anda birden fazla tipte HPV bulaşmış olabilir. Enfekte olan kişi herhangi bir enfeksiyon belirtisi yaşamadan yıllarca yaşayabilir.

Cinsel olmayan HPV iletimi teorik olarak mümkündür, ancak kanıtlanmamıştır. Bunun nedeni, HPV’nin kültürlenememesi, DNA saptamasının zor olması ve muhtemelen yanlış negatif sonuçlara yatkın olmasıdır.

HPV önlenebilir mi?

HPV’den kaçınmanın tek yolu, vücudun enfekte olabilecek bölgelerinin (ağız, anüs ve cinsel organlar gibi) başka bir kişiyle temasından tamamen kaçınmaktır. Cinsel olarak aktif bireylerin, cinsel partnerinin sayısını sınırlamak HPV’ye maruz kalma riskini azaltır. HPV aşıları, kanser ve genital siğillere neden olma olasılığı en yüksek olan HPV tipleri ile enfeksiyonu önleyebilir; aşılar gençlerde daha etkilidir.

Prezervatifler, HPV enfeksiyonuna karşı koruma sağlayabilir; ancak HPV prezervatifin bulunmadığı cilt üzerinde de olabilir. Buna rağmen, cinsel ilişkinin en başından itibaren prezervatif takılmalı ve temas bitene dek kullanılmalıdır.

Önlemlerin alınmasına rağmen bir kişinin HPV ile enfekte olmayacağı hiçbir zaman için kesin değildir, yalnızca risk oranı azaltılabilir.

HPV tiplemesi ve HPV aşısı önemli midir?

HPV, rahim ağzı kanserinin ana unsurudur. Yaklaşık 15 HPV tipi, yüksek riskli onkojenik virüs olarak sınıflandırılır ve serviks kanseri vakalarının %99’undan fazlasında bulunur. Anormal sitolojik bulguların taranması ve araştırılması için virüs genotiplemesi ile tanımlanan HPV tiplemesi yapılabilir. Tipleme ile HPV’nin düşük riskli (6, 11) ve yüksek riskli HPV (16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68) türleri değerlendirilebilir.

HPV tiplemesi aşağıdaki durumlar için gereklidir:

• Primer serviks kanseri taraması,
• Şüpheli sitoloji sonucu,
• Hafif ila orta şiddette prekanseröz lezyonlar,
• Servikal intraepitelyal neoplazi (CIN) veya servikal karsinom nedeniyle tedavi edilenler.

HPV testi ve HPV tiplemesi, HPV aşısı için bir ön tarama aracı olarak kullanılmamalıdır. HPV testi veya HPV 16/18 tiplemesinin, HPV aşılamasından klinik olarak yarar sağlayacak ve ek maliyetler ekleyecektir.

HPV’ye karşı kendilerini korumak isteyen ve 9 yaşın üzerinde olan her birey aşılanabilir. HPV aşısı için en ideal dönem, cinsel olarak aktif olunmadan öncesidir. Cinsel temasta bulunan kişilere bazı HPV tipleri bulaşmış olabilir ve HPV tiplerinden herhangi birine sahip olan bireyler için aşının koruyucu özelliği yoktur. 19 yaş ve üstü yetişkinleri aşılama kararı, kişinin HPV ile enfekte olup olmadığına bağlıdır.

HPV tiplemesi ve HPV aşısı bu enfeksiyondan korunmak, tedavi planı oluşturmak için gerekli uygulamalardır. HPV aşıları enjeksiyon olarak uygulanır. Cervarix ve Gardasil olarak iki farklı türü bulunan aşılardan hangisinin, hangi dozda kullanılacağı uzmanlar tarafından belirlenir. HPV aşıları da, diğer ilaçlarda olduğu gibi bazı olası yan etkilere yol açabilir. Enjeksiyonun yapıldığı yerde ağrı, baş ağrısı, yorgunluk, vücut ağrıları ve yüksek ateş oluşması halinde kontrol gereklidir.