İnfertilite

Hamilelik, insanlardaki en önemli biyolojik süreçlerden biridir. Kadının yumurta hücresi ile erkeğin sperminin döllenmesiyle başlar, yaklaşık 40 hafta sonra doğum ile sonuçlanır. Ancak, hamilelik komplike bir durumdur ve koşulların uygun olmaması halinde gerçekleşmesi mümkün değildir. Hamileliğin belirli bir süre aralığında oluşamaması kısırlık ile ilişkidir.
Kısırlık nedir?
Kısırlık, kadın ile erkeğin doğum kontrol yöntemi kullanmaksızın düzenli cinsel ilişkide bulunmasına rağmen, 1 yıllık sürecin sonunda hamileliğin var olmaması olarak tanımlanır. 35 yaşından büyük kadınlarda ise değerlendirme ve olası tedavi öncesinde bekleme süresi 6 aydır.

Birçok etken kısırlığa yol açabilir ve kısırlık her cinsiyetten, her yaştan insanı etkileyebilir. Bir çiftin bebek sahibi olmakta zorlanması durumunda, her iki bireyde de bir problem olması eşit derecede muhtemeldir.
Kadınlarda kısırlık nedenleri nelerdir?
Kısırlık, kadınlardaki en zorlu tıbbi sorunlardan biri olabilir. En yaygın nedenler şöyledir:

İlerleyen yaş:

Yumurtaların kaliteleri ve miktarı yaşla birlikte azalır. Bu nedenle bebek sahibi olma şansı, özellikle 35 yaşından büyük kadınlar için daha düşüktür.

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar:

Pelvik inflamatuar hastalık, üst kadın genital sisteminde oluşan enfeksiyonlardır. Klamidya, bel soğukluğu gibi tedavi edilmemiş hastalıklar rahim ve fallop tüplerine zarar vererek kısırlığa neden olabilir.

Endometriozis:

Endometriyum adı verilen rahim iç duvarının küçük parçalarının, yumurtalıklar gibi başka yerlerde büyümeye başladığı bir durumdur. Endometriozis, yumurtalıklara veya fallop tüplerine zarar vererek doğurganlık sorunlarına neden olabilir.

Miyomlar:

Rahim içinde veya çevresinde fibroid adı verilen kanserli olmayan büyümeler doğurganlığı etkileyebilir. Miyomlar, döllenmiş bir yumurtanın rahime yerleşmesi önleyebilir veya bir fallop tüpünü tıkayabilir.

Yumurtlama problemleri:

Polikistik over sendromu, tiroit problemleri, erken yumurtalık yetmezliği gibi faktörler yumurtalıkların düzensiz çalışmasına veya tamamen durmasına neden olabilir.

Rahim ağzı problemleri:

Yumurtlama döneminde rahim ağzındaki mukus tabakası incelir, böylece sperm daha kolay yüzebilir. Mukus ile ilgili bir sorun varsa gebe kalmak zorlaşacaktır.

İlaçlar veya tedaviler:

Steroidal olmayan antienflamatuarlar, uzun süreli ibuprofen veya aspirin kullanımı, yüksek dozda NSAID veya nöroleptik ilaçlar gebe kalmayı zorlaştırabilir. Ayrıca, kanser tedavisi nedeniyle uygulanan kemoterapi, radyoterapi ilaçları yumurtalıkları olumsuz yönde etkileyebilir.
Erkeklerde kısırlık nedenleri nelerdir?
Açıklanamayan infertilite, kısırlık vakalarının yaklaşık %25’ini oluşturmaktadır. Bu durum, kadında veya erkekte hiçbir nedenin belirlenemediği ancak kısırlığın devam ettiğinde tanımlanmaktadır. En yaygın diğer etkenler ise şöyledir:

Sperm problemleri:

Erkeklerde kısırlığın en yaygın nedeni, spermlerin düşük kaliteli olmasıdır. Sperm eksikliği, düzgün hareket etmeyen ve anormal spermler döllenmeyi zorlaştırır.

Boşalma bozuklukları:

Retrograd ejakülasyon gibi problemler sonucunda cinsel birliktelik sırasında spermlerin vajinaya boşalamaması halinde gebelik mümkün olmayacaktır.

Hipogonadizm:

Sperm yapımında rol oynayan erkek cinsiyet hormonunun anormal derecede düşük olmasından kaynaklanır.

İlaçlar veya tedaviler:

Sülfasalazin, anabolik steroidler ve bitkisel ilaçlar sperm üretimi olumsuz yönde etkiler. Kemoterapi gibi kanser tedavilerinde de spermlerin ciddi şekilde hasar görmesi mümkündür.
Kadınlarda kısırlık nasıl anlaşılır?
Kısırlık, hamile kalma güçlüğüyle birlikte anlaşılır. Mevcut bir belirti genellikle bulunmamaktadır. Ancak; adet düzensizliği, polikistik over sendromu, tiroit bozuklukları gibi problemler varsa kısırlığın görülme riski artacaktır.
Kısırlık belirtileri erkeklerde nelerdir?
Kadınlarda olduğu gibi erkeklerde de kısırlığın en somut belirtisi bebek sahibi olmamaktadır. Boşalma esnasında spermin dışarı çıkmaması, spermlerde görünüm bozuklukları veya testis anormallikleri kısırlığın habercisi olabilir.
Kısırlık testi ve tedavisi nasıl yapılır?
Kısırlık testi, genellikle bireylerin tıbbi geçmişi ve fiziki muayene ile başlar. Kadınlarda yumurtalıklara ve rahimi incelemek için ultrason görüntülemesi, hormonları kontrol etmek için ise kan testi yapılabilir. Sonuç alınamaması halinde isterosalpingogram (HSG) adı verilen özel bir testle fallop tüpleri incelenir. Bazı durumlarda fallop tüpleri, yumurtalıklar ve rahimi görüntülemek için küçük operasyonlar gerekebilir.

Erkeklerde ise en yaygın kısırlık testi fiziksel muayene ve sperm analizidir. Spermler; sperm sayısı, hareketliliği, morfolojik özellikleri, şekli ve büyüklüğü bakımından incelenir.

Teşhis aşamasında elde edilecek bulgulara göre hormon tedavisi, aşılama veya tüp bebek tedavisi ile kısırlık problemleri çözümlenebilir.